|
Angelina
|
 |
« Odgovor #2 poslato: Novembar 04, 2016, 04:39:42 am » |
|
**
Ranko Popović
S ČIME SE OVDJE RIMUJE LJUBAV
(Željko Grujić: Stid i mjesečina,
Narodna biblioteka Pale, 2013)
Zbirka pjesama Stid i mjesečina autora Željka Grujića predstavlja znalački osmišljenu cjelinu od pet ciklusa – Sve sluti samoću, Gde odseli Itaka, S kosom udvoje, Edenski izgnanik i Mračna komora — uokvirenih prološkom i epiloškom pjesmom (Molitva pred pisanje, prema Jovu i Pod prigušivačem). Tako uspostavljena cjelina ima nešto od strukture klasičnih dramskih djela, gdje se između elemenata uspostavlja živa povratna komunikacija, a ciklični poredak ostvaruje uzlaznu liniju rasta intenziteta lirskog izraza. Čitaocu koji je poeziju ovog autora upoznao preko prethodnih zbirki, Soneti saučešća (1996) i Ruže Jerihona (2000), već je poznato da se u Grujićevom slučaju radi o onoj rijetkoj i danas sve ređoj vrsti posvećenika, koji poeziju osećaju i stvaraju kao integralni izraz cjeline bića i ukupnosti životnog stava, bez primisli na javne promocije i sitne dnevne račune. Zbirka pjesama Stid i mjesečina to u potpunosti potvrđuje. Ona je rezultat strpljivog decenijskog osluškivanja sebe i svijeta u buci i bijesu vremena, traganja za zlatnim zrncima smisla i čvrstim uporišnim tačkama bića iz kojih se taj smisao prepoznaje. U tom tragalaštvu stavljene su na strog ispit i prethodne pjesničke knjige, čije su pojedine pjesme u ovoj zbirci temeljito prerađene i uklopljene u nove smisaone cjeline.
Grujićev pjesnički izraz s jedne strane karakteriše naglašeno ispovijedni ton jesenjinovskog tipa, a s druge strane osjetno je prisustvo miljkovićevski usmjerene poetske simbolizacije. Na taj način uspostavljena sprega dominantnih elemenata daje njegovoj poeziji specifičan izražajni kolorit i tonalitet veoma širokog registra, od snažne, povremeno robusne rapsodičnosti do elegične lirske stišanosti. Na planu pjesničke forme takođe je primjetan veliki raspon, od lirskih minijatura do pjesama s obrisima poeme, ili od strogo uređenih, filigranski izvedenih formi do astrofičnih oblika s dominantnim bijelim stihom. Možda se baš tu može najbolje uočiti brižljivo odnjegovana Grujićeva pjesnička kultura, koja u fenomenu forme vidi samo središte pjesničkog stvaralaštva, kako je on uostalom sagledan u najboljoj tradiciji modernog evropskog pjesništva. I u ranijim Grujićevim zbirkama mogla se primijetiti zaokupljenost sonetnim oblikom pjesme, što je u ovoj knjizi donijelo i neke zanimljive eksperimente u ovoj najstarijoj i najzahtjevnijoj umjetničkoj formi evropskog poetskog nasljeđa.
Posjednik poetske samosvijesti koja svjedoči organsku sraslost s onim najboljim što je stvorilo srpsko i evropsko pjesništvo, Grujić je uvjeren da se ono estetsko u poeziji bezuslovno mora stopiti s etičkim i da tu dvojenju, kompromisima i uzmacima nema mjesta. Za ovu priliku dovoljno je istaći samo peti, završni ciklus zbirke pod naslovom Mračna komora i simptomatičnim podnaslovom Lirske patografije, koji sadrži pjesme u čijem naslovu stoji po jedan velikan evropske književnosti, blizak autoru. Način na koji Grujić prepjevava svoj doživljaj i svoje razumevanje Kamija, Kafke, Nervala, Poa, Vajlda, Bodlera, Verlena, Remboa, Borhesa, Ljermontova, Dostojevskog, Solovjova i Jesenjina, jedinstven je u cjelokupnom srpskom pjesništvu i predstavlja u osnovi sasvim samosvojnu, novu lirsku podvrstu. Osim upečatljive i neporecive lirske empatije, u tom ciklusu se moćno iscrtava i jedna suštinska duhovna vododjelnica između evropskog Zapada i Istoka, predstavljena u nepomirljivom odnosu dekadentnog racionalizma i pravoslavne duhovnosti. Dostojevski i Jesenjin ipak najuverljivije odgovaraju na središnje pitanje ove zbirke: s čime se, ovdje, rimuje ljubav? Tu, istovremeno, najbolje dolazi do izražaja sve ono što i inače krasi poeziju Željka Grujića — brižljiva umjetnička izvedba, izrazito lični pečat pjesničkog stava, sposobnost dinamičnog kretanja na širokoj skali lirskog tonaliteta i leksičko-sintaksička izbrušenost izraza.
K R A J I N A Časopis za književnost, nauku i kulturu • Vlasnik i direktor Milan Stijak
Banja Luka, godina XIII, br. 50, proljeće 2014.
|
