sledeća tema »

[Angelina]

*

GAVRO MANOJLOVIĆ
(Zadar, 27.10.1856 — Zagreb, 01.11.1939)

Gavro Manojlović (27. oktobar 1856, Zadar, Habzburška monarhija — 1. novembar 1939, Zagreb, Kraljevina Jugoslavija) bio je srpski istoričar—vizantolog.


BIOGRAFIJA

Školovao se u rodnom Zadru i Ogulinu a zatim je pohađao gimnaziju u Senju, Karlovcu i Zagrebu. Studirao je istoriju, geografiju, filozofiju i klasičnu filologiju u Zagrebu i Beču gde je doktorirao 1895. godine. Od 1880. do 1897. godine bio je gimnazijski profesor a iste, 1897. godine, postao je privatni docent Sveučilišta u Zagrebu. Vanredni profesor postao je 1901. a redovni 1902. godine. Zbog političkog angažćovanja u hrvatsko-srpskoj koaliciji penzionisan je 1908. godine. Ponovo počinje da predaje na Sveučilištu 1910. da bi konačno bio penzionisan 1924. godine. iste godine postao je predsednik JAZU i na tom položaju je ostao do 1933. godine.


NAUČNI RAD

U mladosti se oprobao kao pesnik i urednik književnih časopisa da bi se kasnije bavio naučnim radom u više različitih oblasti. Bavio se istorijom filozofije, istorijom starog istoka (Povijest Staroga Orijenta I, 1—3, 1923), istorijom ranog srednjeg veka, filologijom. Značajem se izdvajaju njegove vizantološke studije nastale između 1899. i 1911. godine koje su do danas zadržale aktuelnost. Pokrenuo je neka, do tada neobrađivana pitanja iz vizantijske istorije koja su predstavljala novinu ne samo u okvirima srpske i jugoslovenske već i svetske vizantologije. Među njegovim vizantološkim studijama najznačajnije su: Jadransko pomorje IX stoljeća u svijetlu istočno-rimske (bizantinske) povijesti I, Rad JAZU 150 (1902) 1—102; Carigraski narod (demos) od godine 400—800 po Isusu, s osobitim obzirom na njegove vojne sile, elemente njegove i njegova ustavna prava u ovoj periodi, Nastavni vjesnik 12 (1904) (ova studija prevedena je i objavljena i na francuskom jeziku nakon čega je privukla značajnu pažnju naučne zajednice); Studije o spisu De administradno imperio cara Konstantina VII Porfirogenita, I—IV, Rad JAZU 182 (1910) 1—65; 186 (1911) 35—103; 187 (1911) 1—32.


Literatura

Manojlović, Gavro (Lj. Maksimović, str 480), Enciklopedija srpske istoriografije, Beograd 1997.
G. Ostrogorski, Istorija Vizantije, Beograd 1996.

Tekst: Istorijska biblioteka
Fotografija: Slike iz srpske istorije (Gj. Reputin, Zagreb, oko 1934)

[Angelina]

**
Stihovi Gavro Manojlović


EVO LUGA . . .

Evo luga, gdje smo bili Prekjučer tu plaho snili Gledajuć u zv'jezde tije, Kako noć se zemlji smije, Pa me n'jela iz propasti Tiho tamo, gdje no rasti Vidjeh prve uzletaje, Prve srca usplamaje; Tad ne marih, je l' me čeka On čas turska puška pr'jeka; Sad sam opet u tom gaju. Da l' me opet sretat znaju Iste misli? Jao, Bože! Zar se sada snivat može, Sanjom osut krv i rane?                              .

Oj, što sad mi noga stane? Što li ono oko gleda? Eno ondje posl'je reda Čudan znamen usred boja, Jagodice zelen-hvoja, A nad njome rujna lica Tiha, sjetna jagodica. Da te trgnem, mila prijo, I utaknem na grud tijo! Nosit ću te u dim sobom, Da mi daneš zar nad grobom. Mojom krvi oblivena Možd uveneš onog trena, Spustiš sa mnom k zemlji lice, Jagodice, jagodice!

USRED BOJA.

Ura! Ura! muko odjek Dolinom se stvara; Ura! Ura! tu s visina Bojnim praskom para; Sve se giblje žešće, žešće, Top za topom češće, češće Napr'jed dere, meta m'jenja Preko crnog onog st'jenja, Gdje se kupe ljudski mravi; Grom za gromom tutnji gori                        .

Do visina onijeh plavih, Gdje se jek sa jekom bori, Nebo lomi, nebo muti, Ko da sad će rasprsnuti — Oj! al ono tiho spava Usred podna, ponad strava — Vječno nebo da se muti? Sve je mimo; srce samo, Čisto srce može tamo Začut Boga uzdanuti.

NAD SAMOĆU . . .

Nad samoću stara grada Tihom sjenom noćca pada. Prve zv'jezde veće sjaju Samotnom mi uzdisaju, Veće eno krvav rudi Punan mjesec iz ravnine — Tam daleko, tamo bludi Miso moja u daljine.                                     Zar mi znadu opet doći, Pa me sresti u samoći Divne slike onih dana Isred tutnja, isred rana, Gdje no čitav, snažan bijah, Gdje je duša puna bila, Puno srce, miso tija, Stotinama rasla krila?                                 .

Krasna sanjo, zemljo sveta, Vaš me dah još svud ob'jeta; On će pratit svud me sjenom I sa zadnjim mojim trenom! Pružate l' mi dug da platim, Toj mladosti što ste dale, Ono trena da pozlatim Dahom duše zadrktale? Evo plaće duše moje! Evo već se okol roje Poput zv'jezda nebom gore Plahe pjesme da se stvore! Ko bi reko, da se rane, Da se tutanj sred strahote, Kad na toplo srce pane. Promeće u pjesme ote?

Mladi dani Veljkovi.


Dr. Gavro Manojlović

Godine 1881. izda svoje prvijence u omašnoj knjizi (672 stranice), koja pobudi u kritici živ interes. Knjizi je naslov "Mladi dani Veljkovi". Cijelo je djelo kao neki pjesnički dnevnik iz ratne godine 1878., kad no je i pjesnik sablju pasao. Gotovo svaki i najsitniji doživljaj sa bojišta ocrtan je u tim pjesmicama, koje su iskreni odraz pjesnikovih dojmova.

Poslije je pjesnik vrlo malo pjevao, jer se posvetio svojoj struci, a pored toga uređuje omladinski list "Pobratim".

Manojlović je rodom iz Osijeka (g. 1860.), te je sveučilišnim profesorom u Zagrebu.


NAŠA PJESMA Antologija hrvatskog i srpskog pjesništva
Priredio Josip Milaković  
II knjiga
Troškom I. K. Ostojića | Gift Dr. Stanko S. Miholić
Sarajevo, 1905