**PISCI SELJACI*
Prvi srpski pesnici seljaci javljaju se u vremenskom razdoblju između 1917. i 1923. godine, u pojedinim listovima i časopisima, ponekom pesmom, pričom, člankom. Bili su to prvi, stidljivi i nesigurni pokušaji prodora u prostore pesništva. Tada još niko nije ozbiljnije na njih obratio pažnju. Na njihovu poeziju gledalo se kao na deo guslarske tradicije, koja se neminovno gasila, kao neki njen pozni izdanak, ili kao izvestan izraz sentimentalnih "pjesmarica". To pesništvo je sadržalo neke crte ranijeg pevanja, što je uostalom prirodno prilikom smenjivanja književnih epoha i pravaca. U isto vreme, ono negira te odlike težeći da se otrgne od vladajućeg epskog predanja i deseterca i da se približi modernijim poetskim strujama i duhu novog vremena. Tražeći nove puteve ispoljavanja svog pesničkog bića, ti prvi naši pesnici seljaci su dosta lutali. Neki nisu uspeli da se usklade sa tokovima novog doba, i ostali su u granicama starih škola i starog načina pevanja. Takvi su i najčešći. Drugi su se zaustavili na nekoj sredini, neodlučni da li da se priklone starom, poznatom i isprobanom, ili novom, nepoznatom i neizvesnom. Stare obale uspeli su da napuste samo oni koji su bili najuporniji i snažne pesničke ličnosti. Upravo u tome se sastoji podvig najstarijeg pokoljenja pesnika seljaka, i njihova pionirska uloga u razvoju ovog pesništva. Trebalo je okrenuti leđa tradiciji, negovanoj vekovima, priznatoj i dignutoj na pijedestal, ali preživeloj, beživotnoj. Taj raskid, naravno, nije bio konačan i potpun. Takav nikada nije ni moguć. Zadržano je ono što se upilo u svest i što su vekovi nataložili u dubini bića. A zatim, trebalo je poći novim putevima, koji su se nametali neodoljivo, i prema kojima je pesničko biće u stvari već bilo otvoreno. To je ulivalo strepnju i strah. Nove putanje pesništva uvek su neizvesne, zamagljene.
Prvi pesnici seljaci stvarali su usamljeno, nemajući nikakvu svoju čvršću organizaciju, najčešće ne znajući jedni za druge. Međutim, 1923. godine počinje da ih zapaža književna javnost. [...]
više » » »Radmila Saratlić
*) Deo iz studije Knjlževni život u unutrašnjosti Srbije, Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Beograd, 1973 (daktilografisano).
