sledeća tema »

[Angelina]

*

KNJIŽEVNOST UZ GUSLE

Krajem 14. vijeka, srpske zemlje su okupirane od strane Turaka, i za narednih 400 godina nije bilo mogućnosti za kreiranje značajnijih pisanih djela. Turci nisu dozvoljavali širenje pismenosti, niti stvaranje književnih djela kod porobljenih naroda.

Medjutim, neka od najvećih literarnih djela toga vremena, nastala su i prenošena sa koljena na koljeno u govornoj formi, tj. pjevanjem uz gusle. Najznačajnija djela ove vrste su srpske junačke pjesme.

Pisana književnost je stvarana samo za religiozne potrebe u crkvama i manastirima, i to na staro-slovenskom jeziku.
U ranom 19. vijeku, Vuk Stefanović Karadžić, nastavljajući rad Save Mrkalja, izvršio je reformu ćiriličnog alfabeta, uveo fonetske principe jezika, i ustanovio srpski govorni jezik kao književni.

I dok danas, čak i neki Srbi, sa podcjenjivanjem gledaju na našu srednjovjekovnu književnost, veliki pisci i pjesnici 19. i 20. vijeka su se divili ljepoti srpskih junačkih pjesama. Veliki njemački pisac Johan Volfgang Gete (Johan Wolfgang Goethe) koji je živio od 1749 do 1832. godine, a pored ostalog napisao "Faust-a" i "Herman i Doroteja", lično je u svojim knjigama zabilježio činjenicu da je učio srpski jezik, kako bi srpske junačke pjesme mogao čitati u originalu. Njegov put je nastavio Ivo Andrić, po rodjenju Katolik, po životnom opredeljenju Srbin, koji je u otkrio sebe u ljepoti srpske duše iskristalisane kroz patnje okovane duše.

I tako je, još jednom odato priznanje srpskom stradanju i srpskoj istoriji kroz Nobelovu nagradu, koju je dobio 1961. godine, dok su njegova djela prevedena na gotovo sve evropske jezike. sokolac.slavicnet.com

[Angelina]

*

SRPSKE EPSKE NARODNE PESME


Ovo je vrsta narodnih pesama u kojima se opeva neki važan događaj. Nastale su veoma rano, još prilikom uspostavljanja prvih odlika društvenog života. U ovim pesmama najčešće se opevaju istorijske ličnosti, junaci neobične snage i snalažljivosti, doživljaji iz njihovog života, njihovi megdani sa drugim junacima i slično. Vuk Karadžić ih je podelio prema tome da li se u njima javljaju mitološke ili istorijske ličnosti na istorijske i neistorijske i nazvao ih junačkim. U slovenskoj i srpskoj tradiciji ove pesme kazuju se ritmičkim govorom ili se pevaju uz gusle, gajde ili tambure.

Bugarštice su najstarije narodne epske pesme (XV vek), a najstarija sačuvana zbirka ovih pesama jeste "Erlangenski rukopis" (početak XVIII veka). U najznačajnije sakupljače narodnih epskih pesama kod nas spada Vuk Karadžić (Srpske narodne pesme II i III), koji je prvi sačinio njihovu klasifikaciju podelivši ih na tri posebne celine: junačke pesme najstarijih vremena, junačke pesme srednjih vremena (od kraja XV do kraja XVIII veka) i junačke pesme novijih vremena o vojevanju za slobodu. Osnovni stih naših epskih narodnih pesama jeste nesimetričan epski deseterac trohejskog karaktera. U neke od najpozantijih epskih pesama spadaju pesme o Marku Kraljeviću, Banović Strahinji, Ženidba Dušanova, Smrt majke Jugovića i mnoge druge. Srpska junačka pesma je najveći zamah svoje snage i najviši stepen umetničke lepote i mogla da postigne u stoleću prvog i drugog srpskog ustanka, kada je Vuk Stefanović Karadžić započeo svoj znameniti pohod u narodu, u narodno pesništvo. Pojavljujući se u srećnom trenutku svekolikog pokreta i bogatog života usmenosti, Vuk Karadžić je uspeo da zabeleži gotovo celu usmenu, guslarsku epiku našeg jezika, ali i da oseti kako ta deseteračka melodija najbolje odgovara dubokim rečima, osećanjima i smislu koje narodni duh i narodni pevač žele da izraze.

Deseterački ritam našeg narodnog pesništva preuzet je iz zvuka narodnog instrumenta uz koji se pevala pesma o junacima. U bogatoj i raskošnoj riznici pesama čije se savršenstvo, složenost i lepota često mogu meriti sa vrhovima svetske klasične poezije. ecdlcentar.com